Τελικά «τα όμορφα σπίτια , όμορφα εξαφανίζονται» στην πόλη μας είτε από ανθρώπινα αίτια (ανέγερση πολυκατοικιών, «επιχειρηματική αξιοποίηση» ) είτε από «φυσικά» αίτια λόγω αδιαφορίας των ανθρώπων. Δέν χρειάζεται πολύ κόπο να καταβάλει κανείς για να το διαπιστώσει αρκεί να πάει κάνα δειλινό έναν «ρομαντικό» περίπατο στις παραποτάμιες ή στις συνδετήριες διαδρομές εκεί στο Γιάζι ή δίπλα στα.. κανόνια της κεντρικής πλατείας.
Με αφετηρία το γιοφύρι πίσω από το Φ. Σ. Φ. Αριστοτέλης μέχρι το Α΄ και Β΄ Δημοτικό σχολείο της πόλης ένας παρατηρητικός διαβάτης θα διαπιστώσει με τα πιο σουρεαλιστικά χρώματα την θλιβερή εικόνα των εγκαταλελειμμένων παραδοσιακών κτιρίων από την εποχή της Τουρκοκρατίας μέχρι την Νεώτερη εποχή. Πλάι σε καθομολογούμενως πολύ όμορφα αρχοντικά διατηρητέα κτίσματα τα οποία κοσμούν ως εναπομείναντα αρχιτεκτονικά διαμάντια ,ανάμεσα σε ερείπια και αμέτρητες τσιμεντοκατοικίες, το ιστορικό κέντρο της πόλης μας. Είναι εκείνα τα αρχοντικά σπίτια που αντικρίζουν οι επισκέπτες μας σε κάρτ ποστάλς ή σε διαφημιστικά έντυπα της Φλώρινας. Στην περιοχή Γιάζι όπου εστίασα τον φακό της φωτοχρονικής μηχανής μου θυμήθηκα τότε στον χώρο όπου χτίσθηκε ο ΦΣΦ Αριστοτέλης πήγαινα σε προνηπιακή ηλικία με την γιαγιά μου. Ήταν η λαϊκή αγορά , το παζάρι. Με αμέτρητα γαϊδουράκια δεμένα σε δενδράκια, με κοφίνια στις πλάτες, οι αγρότες μας πουλούσαν τα αγνά προϊόντα τους κάτω από αμέτρητες τέντες κάθε Σάββατο .Αργότερα στο ίδιο οικόπεδο ερχόταν κάθε φθινόπωρο ένα λούνα πάρκ , τα «κουρσάκια» όπως τα λέγαμε. Στην κοίτη του ποταμού ψαρεύαμε με τα χέρια τα ποταμίσια ψαράκια του Σακολέβα. Στον ίδιο χώρο αργότερα συμμετείχα τους χειμώνες στο άναμμα της φωτιάς παραμονή Χριστουγέννων. Φυλάγαμε, ξενυχτώντας μέχρι αργά, τα ξύλα για την φωτιά στα τότε θεμέλια του σημερινού κτιρίου του ΦΣΦ Αριστοτέλη. Στο σημερινό γυμνάσιο, ήταν το Οικονομικό γυμνάσιο στεγασμένο σε ένα πολύ αρχοντικό νεοκλασικό κτίσμα , όπου φοιτούσε ο πατέρας μου ο Δημήτρης με άλλους συμμαθητές του, από όπου μου εξιστορούσε κι αυτός αμέτρητες ιστορίες των εφηβικών του χρόνων. Εκεί πηγαίνουμε ακόμη με την οικογένειά μου τα Φώτα και την Ανάσταση. Σάν να ΄ταν χθές ακούμε, την ώρα της Ανάστασης, τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Γέροντα Κ. Κ. . Αυγουστίνο Καντιώτη να κηρύττει με τα πιο πύρινα λόγια το Χριστός Ανέστη ή τα διδάγματα των κατηχητών πλάι στα ήρεμα ύδατα του Σακολέβα. Εκεί ήσαν τα ανεπανάληπτα σχολικά χρόνια στο παλαιό κτίριο του Α΄ Δημοτικού σχολείου όπου έχει κατεδαφισθεί πλέον και έχει αντικατασταθεί με ένα σύγχρονο κτιριακό συγκρότημα (ευτυχώς υπάρχει ακόμη το Β΄ Δημοτικό σχολείο για να θυμόμαστε …) Εκεί γυρίσθηκαν κινηματογραφικές ταινίες .Σκηνοθέτες αλλά και όλοι οι ζωγράφοι της πόλης μας εμπνεύστηκαν από την ζωντανή παράδοση της περιοχής για την δημιουργία αριστουργημάτων. ..Όμως τα χρόνια πέρασαν ..
Παραδοσιακά κτίρια χάνονται και υψώνονται αμέτρητες τσιμεντένιες πολυκατοικίες … Η εικόνα των παραδοσιακών κτιρίων στο ποτάμι δεν είναι πλέον τόσο ρομαντική από όσο διαφαίνεται στην γρήγορη ματιά ενός αδιάφορου επισκέπτη , ειδικά κατά τις νυχτερινές ώρες. Σε όλη την διαδρομή φωτογράφισα περί τις 12 καλοδιατηρημένες παραδοσιακές κατοικίες αλλά και 16 στοιχειωμένα ερείπια. Ιστορικά κτίρια ημικατεστραμμένα, ετοιμόρροπα, γερασμένα με φανερά τα σημάδια του χρόνου και της λησμονιάς των ανθρώπων στους σκολιωμένους ξύλινους σκελετούς των . Κτίρια άβαφα με σκουριασμένα κάγκελα, σκουριασμένες σιδεριές παραθύρων, λαμαρίνες στις στέγες. Σπασμένα παράθυρα ή πόρτες , με σαρακοφαγωμένα κουφώματα, με αποκολλημένα σοβατεπιά , με σπασμένα κεραμίδια, με άκρες σκεπών που είναι έτοιμες να πέσουν στο έδαφος, με ξεφτισμένους σοβάδες, με ορατή ανατομία (διαβρωμένη από τον χρόνο ή την αδιαφορία) , της πλινθόκτιστης , καλαμωτής ή λιθόχτιστης αρχιτεκτονικής τοιχοποιίας, αντάμα με τοίχους περίφραξης άβαφους ή ξεθωριασμένους. Ερειπωμένα σπίτια με αυλές τίγκα στο χορτάρι και στην οργιώδη βλάστηση, με ξηλωμένες γραντζιές στα πατώματα και στις οροφές, με ανύπαρκτα παντζούρια στα παράθυρα απ΄ όπου ο αέρας, η βροχή ή το χιόνι φωλιάζουν σε δωμάτια ακόμη και με ανύπαρκτες σκεπές. Με φανερή υγρασία σε όλους του τοίχους των ισογείων, με αναρριχόμενα φυτά να εισβάλουν από τους γκρεμισμένους τοίχους ενός σπιτιού σε δωμάτιο που περισσότερο θυμίζει περισσότερο «γλάστρα» παρά δωμάτιο κατοικίας όπου ζούσαν κάποτε άνθρωποι σε αυτό. .Σε μία στροφή του ποταμού ορατές είναι οι επιτοίχιες επιγραφές ενός παλαί ποτέ καφενέ όπου έγραφαν «λεμονάδα, πορτοκαλάδα, βυσσινάδα» λόγω διάβρωσης του χρώματος και της εδώ και δεκαετίες ανύπαρκτης συντήρησης της πρόσοψης Το σπίτι του καϊμακάμη ή το σπίτι της Φίας με τόση ιστορία χαμένη στους αιώνες αλλά και στα….. σημερινά τα αγριόχορτα που το αγκαλιάζουν λές και είναι ο πράσινος τάφος του. Αντιπροσωπευτικό δείγμα εγκατάλειψης. Κατά το ήμισυ γκρεμίσθηκε από μόνο του λές και θύμωσε σε κάποιο πρωτοβρόχι για την αδιαφορία που του επέδειξαν οι άνθρωποι. Σε εκείνο το σπίτι το 1880 ένας αληθινός επαναστάτης ενάντια στην αληθινή κατοχή και καταπίεση ,ο καπετάν Ναούμης, μπούκαρε μία νύχτα και απήγαγε τον καϊμακάμη της πόλης . Καμία επιγραφή δεν υπάρχει για να θυμίζει αυτήν την ηρωική πράξη του καπετάνιου όπως και σε πολλά ιστορικά κτίρια της πόλης δεν υπάρχουν μαρμάρινες επιγραφές για να θυμίζουν στους ξένους ποιοι ζούσαν ή τι ιστορία κρύβουν τα κτίρια αυτά. Κρίμα!… Σήμερα ότι απέμεινε στο κτίσμα είναι ένας τοίχος μία πόρτα ,μια αυλή με οργιώδη βλάστηση , ερειπωμένα δωμάτια και ένα γκράφιτι με σπρέι στο τοίχο να κοσμεί στην πρόσοψή του. «Δεν είναι παράσταση είναι επανάσταση» έγραψε κάποιος μοντέρνος ... αναρχικός ! Ακόμη και σε καλοδιατηρημένα κτίρια τα σημάδια ,οι ρυτίδες του χρόνου, είναι ορατές αγκαζέ με εκείνα τα αντιαισθητικά γκράφιτι (επιτοίχια συνθήματα με σπρέι) σχεδόν παντού κάνουν έντονη την παρουσία των βρομιάρηδων, ασυνείδητων, διερχομένων βαρβάρων από το ιστορικό παραποτάμιο κέντρο της πόλης μας. Η δε εικόνα οικολογικής καταστροφής της κοίτης του ποταμού συμπληρώνει κάθε καλοκαίρι το μελαγχολικό ρομαντικό οδοιπορικό στις όχθες του Σακουλέβα. Το νερό στην κοίτη στέρεψε, η λειψυδρία εμφανής στα ρυάκια του ποταμού μας.. Τα λιγοστά ψαράκια παγιδευμένα σε έναν νερόλακκο και πιο κάτω λιγοστές πάπιες και χήνες κάνουν παρέα στους θαμώνες μίας ταβέρνας. Η κοίτη στεγνή σκισμένη από την ξηρασία ή χορταριασμένη με έναν γέρικο πελαργό να έρχεται κι αυτός να ξεδιψάσει από όσο νεράκι απέμεινε στα αυλάκια και στην λασπουριά.. Έντονη η απουσία της σκιάς από τις πανύψηλες λεύκες στις όχθες του ποταμού. Το τσιμέντο, η πέτρες, τα σίδερα και τα.. αλυσοπρίονα τις κλάδεψαν κι αυτές τις καημένες .. Πόσο δίκιο είχε ο αείμνηστος συμπολίτης μας καλλιτέχνης κ. Στερίκας Κούλης γράφοντας στην πρόσοψη της οικίας του… «Χρέος μας είναι να σώσουμε τον άνθρωπο από την ζούγκλα των μηχανών»! .Πόσο δίκιο είχε ο προνοητικός συμπολίτης μας κ. Κωνσταντινίδης Αθανάσιος για την δημιουργία ενός μικρού υδάτινου φράγματος- αποταμιεύτηρα ύδατος στον Άγιο Νικόλα προς πρόληψη του διαφαινόμενου της θερινής ξηρασίας ! Δυστυχώς δεν εισακούσθηκαν και αντικρίζουμε σήμερα έναν μελαγχολικό Σακουλέβα που θυμίζει τοπίο στην έρημο...η τοπίο στην ομίχλη (ή στο… νέοΦλωρινιώτικον σινιάκιον)Η μελαγχολική όψη των θλιμμένων ερειπίων στις όχθες τους Σακουλέβα περιμένουν την αγάπη, την φροντίδα ,το μυστρί και την…. μπατανόβουρτσα των ανθρώπων !