Λάζος ο βουνίσιος χρονογραφεί......
Κάποτε στην Φλώρινα υπήρχε στην κεντρική πλατεία ένα καφενείο. Η επιγραφή στην είσοδο του έγραφε "καφενείον το αμερικάνικον".Μεταξύ της δεκαετίας του 40 και 50 έρχεται απο την Αμερική ένας ¨Ελληνας μετανάστης και αγοράζει ένα σπίτι στην Φλώρινα. Οι συγχωριανοί του σε ένα μικρό χωριουδάκι κάτω απο το βουνό Βίτσι τον ρωτούσαν....Γιατί αγοράζεις σπίτια? Δέν σκέφθηκες ότι εάν γίνει πόλεμος θα γκρεμισθούν απο τις βόμβες των εχθρικών κανονιών ή αεροπλάνων? Θα χαθούν όλοι οι κόποι σου ....Ο Έλληνας μετανάστης να σημειώσουμε είχε χάσει την όραση απο το δεξί μάτι λόγω τραυματισμού κατα την διάρκεια σκληρότατης εργασίας του στις ναυπηγοεπισκευαστικές φάμπρικες και τα χυτοσιδηρουργεία της μακρινής ηπείρου. Καθάριζε με τα ίδια του τα χέρια τα φουγάρα κατα την διάρκεια συντήρησης καραβιών ή άλλων πλοίων. Την κάπνα και τις στάχτες την εισέπνεε κάθε ημέρα μα η ανάμνηση μίας Φλαμουριάς στο βουνίσιο χωριό του τον κράτησε ζωντανό μέσα στην κόλαση εκείνη. Είχε αφήσει πίσω του στο βουνό την γυναίκα και τα παιδιά μαζί με τους γονείς του εκεί ψηλά στο ψηλό βουνό το βίτσι. Σε μία ρημαγμένη απο τους πολέμους , την φτώχεια, την ανέχεια , την πείνα δύστυχη πατρίδα.Όταν μάλιστα γύρισε Θεού θέλοντως μετά την λήξη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου οι βούλγαροελληνίζωντες ρουφιάνοι της περιοχής αυτόν αλλα και τον μεγαλύτερο γιό τον συνέλαβαν και τους υποδεχθήκαν στα κρατηρια των φυλακών. Η κατηγορία των χαφιεδορουφιάνων προδότών γνωστή τοις πάσοι στην μαρτυρική Καστοριά και Φλώρινα...
Οι μέν εθνοπροδότες τον κατηγόρησαν "Αμερικανάκι" και οι δέ ρουφιάνοι τον φυλάκισαν ώς ¨κομουνιστοσυμμορήτη" διότι καταγόταν απο ένα χωριό του βιτσίου όπου ήταν υπο "την κατοχή της κυβέρνησης του βουνού" ξενοκίνητων εθνοπροδοτών συμφεροντολόγων. Το ίδιο μέσες άκρες συστηματικά διεξαγόταν, σε πολλούς έλληνες ΄, εξαιρουμένων των ξενοκίνητων πρακτόρων εκατέρωθεν γαιοστρατηγικών συμφερόντων . Οι δε ρουφιάνοι ειδικά τον καιρό εκείνο είχαν πετάξει τις δοσιλογικές κουκούλες όπισθεν των οποίων κατέδιδαν έλληνες επι ναζιστοφασιστικής γερμανοιταλοβουλγάρικης κατοχής .Τους κατέδιδαν ή τους εκτελούσαν ώς υπόπτους γιατί πολύ απλά ήταν πέραν των εθνικών λόγων ήσαν απλά στυγνοί πλιατσικολόγοι....για να "¨φάνε τις περιουσίες, τα χρήματα ή τις γυναίκες τους" Σκληροί καιροί τα χρόνια εκείνα ...
Ο Ελληνας μεταστάστης όπως και πολλοί άλλοι έφυγαν απο τα βουνίσια χωριουδάκια τους .Τα χωριά αδειάσαν απο κόσμο και μεταξύ αυτών κατέβηκε με την φαμελιά του στην ακριτική Φλώρινα .Είχε σκοπό με τα χρήματα που αποταμίευσε στην Αμερική να επενδύσει σε ακίνητα της πλατείας. Αγόρασε ένα νεοκλασσικό μέγαρο δύο ορόφων κι ένα πρώην ζαχαροπλαστείο ( του ¨Σπουδαίου" - τον γνωρίζουν οι παλαιοί Φλωρινιώτες). Στήν θέση του μεγάρου παλαιότερα υπήρχε θερινός κινηματογράφος το "Ακταίον". Δέν πρόλαβε όμως να αγοράσει και άλλα δύο κτήρια όπως το "εθνικού και του φούρνου του κΤόρκου διότι τα αποταμιευθέντα στην τράπεζα είχαν λεηλατηθεί σε ...κατοχικά δάνεια απο τους βαρβάρους. Στό δεύτερο όροφο εγκαταστάθηκε ό ίδιος με την οικογένεια του τον γιό την νύφη και τα εγγόνια του. Στο πρώτο όροφο νοίκιαζε σε νομάρχες, εισαγγελείς, αξιωματικούς ή δημοσίους υπαλλήλους οι οποίοι διορίζονταν εις την ακριτική Φλώρινα. Παρόλο που είχε χάσει την όραση του σε εργατικό ατύχημα στην Αμερική δέν λησμόνησε την πατρίδα , το χωριουδάκι, την οικογένεια του. ¨Ηταν διορατικός στις επιλογές του, αυστηρός οικογενειάρχης που μετέδιδε στους απογόνους την εργατικότητα τον σεβασμό τις αρετές του έως ότου απεβίωσε στην Φλώρινα.
Στο ισόγειο του νεοκλασσικού μεγάρου με τα ακριβά μάρμαρα επενδυμένο, άνοιξε ο γιός ένα καφενείο , ιστορικό για την εποχή εκείνη. Το ονόμασε "αμερικάνικον" είς ένδειξη ευγνωμοσύνης εις τον πατέρα Έλληνα μετανάστη πατέρα του. Ήταν μεταπολεμικά το καφενείο της νεολαίας για τους παλαιούς Φλωρινιώτες. Οι γιοί πλήν ενός που έχασε σε τροχαίο ατύχημα,. ο ένας ετοίμαζε μαζί με τον πατέρα τους ουζο μεζέδες, δεχόταν και ετοίμαζε τις παραγγελίες στο μπουφέ ενώ ο άλλος ο μικρότερος σέρβιρε στους θαμμώνες του καφενείου. Το μενού περιελάμβανε καφέ ελληνικό στην χόβολη ( βαρύ γλυκυ-μέτριον-ελαφρύ- σκέτον) , αναψυκτικά κυρίως λεμονάδα, πορτοκαλάδα ή βυσσινάδα που αγόραζε απο έναν γνωστό παρασκευαστή αναψυκτικών της πόλης. Για τις κυρίες σερβίρονταν το φημισμένο γλύκό του κουταλιού Φλωρίνης ( κεράσι, βύσσινο, περγαμόντο, σύκο κλπ). Να σημειώσω η παρουσία γυναικών σε καφενείο ήταν ταμπού την εποχή εκείνη. Τα καφενεία ήσαν ανδροκρατούμενα. Ο Ζύθος συμπεριελήφθηκε στο κατάλογο του καφενείου αργότερα εμφιαλωμένος όπως και εν έτος 1970 περίπου η γνωστή αμερικάνικη κόκακόλα ή μάλλον η σινάλκο κόλα που παρασκευάζονταν μαζί με άλλα αεριούχα αναψυκτικά απο βιοτεχνία αναψυκτικών στον Παπαγάννη ή στο Ξινό Νερό του Νομού Φλωρίνης.
Στο πεζοδρόμιο επι της οδού Πάυλου Μελά, έμπροσθεν του καφενείου ελάχιστα τραπεζοκαθίσματα υπήρχαν συνήθως κατα τους θερινούς ζεστούς Φλωρινιώτικους μήνες.Το ίδιο ελάχιστα τραπεζοκαθίσματα του καφενείου υπήρχαν και απέναντι στην πλατεία όπου υπήρχε ένα περίπτερο βετεράνου ήρωος πολέμου λίγο πιό πάνω απο την λέσχη φρουράς αξιωματικών Φλωρίνης. Τις θερμότερες ημέρες του θέρους όπου το άρωμα της φλαμόυριάς πλημμύριζε τους δρόμους της πόλης λειτουργούσε όπισθεν του μεγάρου ένα "αιθριον" . Υπήρχαν πολλές βυσσινιές και αρκετά τραπεζοκαθίσματα όπου δροσίζονταν οι θαμώνες την ημέρα αλλα και τις δροσερές νύχτες της Φλώρινας. Σε μία άκρη ό μεγαλύτερος υιός ( ο πατέρας μου) είχε κατασκευάσει έναν περιστερώνα και απο δίπλα ένα σπιτάκι για κουνέλια .Εκεί μαζεύονταν οι νεαροί περιστεράδες όπου συζητούσαν και ταίζαν τα περιστέρια. Αργότερα ο ιδιοκτήτης του καφενείου έφτιαξε ένα πολύ όμορφο λαχανόκηπο με ντομάτες λαχανικά και άλλα ζαρζαβατικά για τις ανάγκες του καφενείου ή της φαμίλιας του. Η δροσιά στο "αιθριον" ήταν μοναδική τις θερινές νύχτες...
Τίς κρύες νύχτες του παρατεταμένου χειμώνος στην Φλώρινα οι θαμμώνες πλάι στην μεγάλη ΄θερμάστρα πέραν απο την απόλαυση του ελληνικου καφέ διασκέδαζαν ή επιδίδονταν σε χαρτοπαιχτικούς αγώνες .Παίζαν ¨"ξερή, εικοσιένα¨κλπ χαρτοπαίγνια ή τάβλι "πλακωτό, φεύγα".Ο αείμνηστος (παππού μου ) , ιδιοκτήτης του καφενείου, μαζί με τα παιδιά του εργαζόταν απο τις 8 το πρωί μέχρι αργά μεσάνυχτα.¨Ηταν όλοι "απίκο" στο μαγαζί. Έφταναν ώρες που απο την κούραση έγερνε αργά το κεφάλι στον πάγκο ή σε κάποιο τραπεζάκι με τους δίσκους σερβιρίσματος.Δέν υπήρχε χρόνος για χασούρα ή για λούφα. Θυμάμαι είχε ένα κουβά κρεμασμένο με σχοινί στον εξώστη της κουζίνας απ όπου ανεβοκατέβαζε σάν τους καλόγερους τα ψώνια ή ότι άλλο ζητούσε η σύζυγος του η οποία ήταν νοικυρά με όλη την σημασία της λέξεως. ¨¨Ηταν απόφοιτη της οικοκυρικής σχολής Φλώρινας στο άδειο σήμερα κτήριο Αγία ¨Ολγα του συλλόγου γραμμάτων και τεχνών . Νοικοκυρά αψεγάδιαστη -κατάκοιτη υπερήληξ εν ζωή ακόμη σήμερα- , εργαζόταν κι αυτή πλένοντας τον ιματισμό ή ρουχισμό των ενοικιαστών του πρώτου ορόφου. Κανείς έκ της οικογενείας δέν κάθοταν στο καφενείο ή στο σπίτι να τεμπελιάζει χωρίς να δουλεύει .
Χειροκίνητο ποδοσφαιράκι υπήρχε τα τελευταία χρόνια λειτουργίας σε μιά γωνιά του καφενείου. ¨Ηταν το καφενείο της νεολαίας και μεταξύ άλλων διασκέδαζαν παίζοντας παράνομα ποδοσφαιράκι αγνοώντας τις τότε αυστηρές απαγορεύσεις και τις εφόδους των χωροφυλάκων ή των καθηγητών την εποχή εκείνη. Κατα τις εθνικές εορτές , τα ΣαββατοΚύριακα και τις επίσημες αργίες το καφενείο γέμιζε ασφυκτικά απο νέους . Απο τις βιτρίνες έκαμναν στις νεαρές υποψήφιες νύφες τα πρώτα ερωτικά νέυματα ή σφυρίζοντας χαρακτηριστικά εκφράζαν το θαυμασμό ή το ερωτικό σκύρτημα τους. Αυτό γίνονταν τα χρόνια όπου η οδός Πάυλου ΄Μελά τις ημέρες εκείνες διεξαγόταν ένα άτυπο νυμφοπάζαρο ή "βόλτα" όπως την μάθαμε μικρότεροι σε ηληκία.
Στο καφενείον το " αμερικάνικον" ανδρώθηκαν γενεές γενεών νεαρών Φλωρινιωτών. Στις καρέκλες και στα τραπέζια ξετυλίχθηκε μέρος της νεωτέρας ¨νιότης¨των Φλωρινίωτων της πόλης. Η ζωή όμως του καφενείου σταμάτησε απότομα και βίαια θα έλεγα κατα την δεκαετία του 1970 όπου ο ιδιοκτήτης βγήκε κι αυτός στην απομαχική συνταξιοδότηση .Τότε στην Φλώρινα μεταξύ των ετών 1975 και 1980 εισήχθη η λαίλαπα της αντιπαροχής, της άναρχης ανοικοδόμησης χωρίς αισθητική, άψυχων "τσιμεντοκλουβιών ανθρώπων", τις γνωστές πολυκατοικίες. Οι ανάγκες των νόμιμων κληρονόμων υιών του δέν χωρούσαν πλέον στο νεοκλασσικό μέγαρο , η συντήρηση του γηραιού κτηρίου ήταν ασύμφορη αλλα και το δέλεαρ των λούξ διαμερισμάτων γκρέμισαν το κτήριο και κατα συνέπειαν το ισόγειο καφενείο Κάπως έτσι έκλεισε ένα κομμάτι της νεωτέρας ιστορίας της κεντρικής πλατείας στην Φλώρινα .Οι ανάγκες των μοντέρνων οικογενειών άλλαξαν. Έπαψαν να ζούν μαζί με πεθερούς πεθερές ή νύφες .Αντικαταστάθηκαν απο το μεταπολιτευτικόν μοντέλο της "πυρηνικής" οικογενείας.Ο καθένας ζούσε χωριστά απομονωμένος σάν τα χωριστά διαμερίσματα της πολυκατοικίας.
Η επιγραφή , το "καφενείον το αμερικάνικον¨", αντικαταστήθηκε απο τις καφετερίες και άρτι αφιθέντα εκ του Κολονακίου μοντέρνα κόφι μπάρς με τις ξενόγλωσσες επιγραφές στην προμετωπίδα απο τους σημερινούς απογόνους του Έλληνα μετανάστη στην Αμερική. Ευτυχώς προπαππε μου (συνονόματε) το κτήριο δέν κατεδαφίσθηκε απο τις εχθρικές μπόμπες κατα την διάρκεια πολέμου αλλα απο τις ......αντιπαροχές των νόμιμων κληρονόμων σου.Μιά γκρίζα πολυκατοικία στέκει μουντή και αναπολεί το μεγαλείον του μεγάρου με το ιστορικό καφενείον το αμερικάνικον που ευτύχώς πρόλαβα να αντικρύσω είς τα πρώτα παιδικα βήματα μου κάποιες παραμονές Χριστουγέννων παραμονές του 1970 στην Φλώρινα .Ναί τότε που η σινάλκο κόλα ήταν νεοεισεχθέν αναψυκτικόν εις στον μπουφέ του παλαιού καφενείου....Παρόλα αυτά οι ιστορικές μνήμες δέν κατεδαφίσθηκαν απο την λαίλαπα των διαφόρων αρχιτεκτόνων της αντιπαροχής της πόλης.
sms Για να θυμούντε οι γηραιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι Φλωρινιώτες Φλωρινιώτισσες ή...μοντέρνοι Φλωροι νέοι.
