Λάζος ο βουνίσιος χρονογραφεί....
Σύμφωνα με μία εκδοχή το κάπνισμα προήλθε από μία τελετουργική συνήθεια των ινδιάνων φυλάρχων οι οποίοι εισέπνεαν καπνό μέσα από ειδικές πίπες τις γνωστές "πίπες της ειρήνης" ,κατά την σύναψη ειρήνης με άλλες φυλές ινδιάνων .Επίσης έμαθαν τους τυχοδιώκτες χρυσοθήρες το καπνό οι οποίοι διέδωσαν την κακή συνήθεια αυτή σε όλον τον κόσμο. Υπό μία διαφορετική προσέγγιση ήταν η σιωπηλή κατάρα των ινδιάνων προς τα χλωμά πρόσωπα για την καταστροφή - τον μη σεβασμό της γής των φυλών τους .Κατά μία άλλη εκδοχή ο καπνός μεταδόθηκε στην γηραιά ήπειρο την Ευρώπη από την Ανατολή κατά την διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου. Κατά την ελληνική αρχαιότητα ανάλογες αναφορές για το κάπνισμα καπνού με διάφορα εργαλεία δεν υπήρχαν. Εξαίρεση αποτελεί η εισπνοή ενός είδους θυμιάματος από τους Μάντεις των Δελφών όπου προλέγαν τα μελλούμενα στους χρησμοδέκτες.
Στην Ελλάδα η εισπνοή καπνού «για ευχαρίστηση» εισήχθη κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας . Αργότερα μετά την απελευθέρωση πολλοί πρόσφυγες από την Μικρασία , τον Καύκασο μετέφεραν την συνήθεια του καπνίσματος όπως και ασχολήθηκαν με την καλλιέργεια καπνού.Στήν Φλώρινα όπως κι αλλού επι τουρκοκρατίας οι καλλιέργειες καπνού ήταν μονοπώλιο των Τούρκων .Το 1890 υπήρχε η πρώτη καπναποθήκη στο κτήριο Ρετζί και η διακίνηση καπνού γινόταν από τουρκαλβανούς της περιοχής.Η λιανική πώληση γινόταν από τα μπακάλικα της πόλης. Από το 1922 καπνά καλλιεργούσαν κυρίως οι πρόσφυγες . Το 1913 το μονοπώλιο- χονδρεμπόριο καπνού είχαν πολλοί Φλωρινιώτες .Η επίβλεψη γινόταν από την λεγόμενη «εφορία καπνού Φλώρινας». Το πρώτο καπνοπωλείο μετά την απελευθέρωση από το 1916 έως το 1923 ήταν πρόσφυγα από το Μοναστήρι .Από το 1923 και μετά άνοιξαν τα πρώτα περίπτερα Φλωρινιωτών σε πλατείες και δρόμους της πόλης.Πλανόδιοι μικροπωλητές καπνού ήταν κυρίως πιτσιρικάδες τα έτη 1912 έως 1923. Πουλούσαν τσιγάρα στους διερχόμενους με ειδικά κασελάκια τα οποία κρέμαγαν από τον λαιμό τους. Επανεμφανίσθηκαν επι κατοχής αγοράζοντας τσιγάρα από τους μαυραγορίτες
Τα περίπτερα εμφανίσθηκαν στην πόλη κατά την απελευθέρωση της Φλώρινας ( 1912 ) για να βοηθήσουν κυρίως αναπήρους πολέμων . Το 1920 στήθηκε το πρώτο ξύλινο περίπτερο στην οδό Παύλου Μελά ( κεντρική πλατεία). Με τα χρόνια άνοιξαν πολλά περίπτερα σε διάφορα σημεία της πόλης που πουλούσαν τσιγάρα χύμα, σε πακέτα ή καπνό χύμα. ¨Ήταν ξύλινες κατασκευές που στήνονταν σε ένα τετραγωνικό μέτρο δημοσίας παραχωρηθείσας εκτάσεως από την Πολιτεία έχοντας μεταξύ άλλων αυστηρό γνώμονα την αισθητική του χώρου- αστικού περιβάλλοντος με τον ανάλογο έλεγχο - κυρώσεις από τους αρμοδίους.
Το 1942 πέραν των ειδών καπνιστού το περίπτερο του κ.Νάτση στην κεντρική πλατεία ήταν το πρώτο που πουλούσε εφημερίδες και αργότερα περιοδικά ποικίλης ύλης ή θεματολογίας. Αυτό το περίπτερο του κΜόδεστου , του κΧαραλαμπίδη στην μία πλατεία και το περίπτερο του κ.Νιτσάγια ήταν τα μόνα που υπήρχαν στην πλατεία μέχρι πρόσφατα Από τα παλαιότερα θα έλεγα.Με την πάροδο του χρόνου τα περίπτερα μετατράπηκαν σε μικρά καταστήματα ψιλικών ( εύρισκες από κορδόνια, πινέζες, καρφίτσες μέχρι λαμπτήρες φωτισμού η μικρές μποτίλιες υγραερίου για καμινέτα) ή ένα είδος μικρού μπακάλικου καταλαμβάνοντας έκταση πεζοδρομίων ή πλατειών πέραν του επιτρεπτού περιστοιχισμένα από τεράστια ψυγεία αναψυκτικών, παγωτών , προθήκες με νάιλον πρόχειρες κατασκευές , αντιγράφοντας την αντιαισθητική εικόνα τραπεζοκαθισμάτων ή τεράστιων καναπέδων διαφόρων καφετεριών η μπάρ της κεντρικής πλατείας - κεντρικού πεζοδρόμου της Φλώρινας. Μερικά ακόμη και σήμερα εμποδίζουν την ομαλή διέλευση των πεζών και μειώνουν την ορατότητα των οδηγών αυτοκινήτων. Παρά τις διάφορες νομοθεσίες ή ημίμετρα η αντιαισθητική εικόνα επικρατεί και σήμερα
Καταστήματα χονδρικής πώλησης τσιγάρων σε περίπτερα μέχρι πρίν λίγα χρόνια ήταν του «παπαστράτου», του «ματσάγκου» και « κεράνης». Από ότι γνωρίζω υπάρχει μόνο ο «παπαστράτος». Στην πόλη υπήρχαν και ειδικά καταστήματα με είδη καπνιστού με χαρακτηριστικότερα ένα απέναντι του ξενοδοχείου Λύγκος και το πασίγνωστο «τικ τακ» στην οδό Παύλου Μελά ( σημερινό πεζόδρομο) Πουλούσαν σταχτοθήκες, πούρα Αβάνας , πίπες, ξέστρα για πίπες,ταμπακιέρες μέχρι πανάκριβους αναπτήρες τύπου ζίπο ή πλατίνας για συλλέκτες ή απλούς καπνιστές.
Δυστυχώς όπως μου ανάφερε γνωστός περιπτεράς στην Φλώρινα σοβαρή κρίση περνάν τα κλασσικά ή μοντέρνα περίπτερα Χαρακτηριστικά μου είπε ...; Όσο οι Φλωρινιώτες καπνιστές πάνε και ψωνίζουν στο Μοναστήρι μεταξύ άλλων και φθηνά αμφιβόλου ποιότητας τσιγάρα αντί για περίπτερα μόνο λουκέτα θα βλέπεις στην Φλώρινα.
Πληροφορίες έλαβα από το βιβλίο του κ.Δημ.Μεκάση
«τα παλαιά επαγγέλματα στην Φλώρινα».
